Wspomnienie o Józefie Szalayu

Wspomnienie śmierci założyciela pienińskiego kurortu, to kolejna uroczystość wpisująca się w bogaty kalendarz wydarzeń obchodzonego w Szczawnicy - Roku Szalayowskiego.

Uroczystości upamiętniające 140 rocznicę śmierci Józefa Szalaya, przypadające na 11 maja br., rozpoczęły się w Parku Górnym, pod pomnikiem wywodzącego się z narodu węgierskiego - twórcy szczawnickiego uzdrowiska.
Przedstawiciele Konsulatu Generalnego Węgier w Krakowie, lokalnych władz samorządowych oraz delegacje młodzieży szkolnej, zakładów pracy i stowarzyszeń działających na terenie miasta, złożyli pod pomnikiem wiązanki kwiatów wyrażając tym samym pamięć i hołd dla wybitnej postaci Józefa Szalaya.

Dalsza część uroczystości miała miejsce w galerii Pijalni Wód Mineralnych, gdzie otwarta została okolicznościowa wystawa pod tytułem "Wspomnienie o Józefie Szalayu" przygotowana przez Barbarę Węglarz - Kustosz Muzeum Pienińskiego w Szlachtowej.
Otwarcie wystawy poprzedzone zostało krótkim wystąpieniem Dyrektora Miejskiego Ośrodka Kultury - Piotra Gąsienicy, który przywitał przybyłych na uroczystość gości, a wśród nich m.in. pra-pra-pra wnuczkę Józefa Szalaya - Marię Maciukiewicz wraz z rodziną, Konsul Generalną Węgier w Krakowie - Adrienne Körmendy, Burmistrza Miasta i Gminy Szczawnica - Grzegorza Niezgodę, radnych Rady Miejskiej, młodzież szkolną, a także przedstawicieli instytucji i organizacji pozarządowych działających w mieście. Ponadto dyrektor przypomniał genezę ustanowienia Roku Szalayowskiego. „Jako wyraz szacunku i wdzięczności dla Józefa Stefana Szalaya - osoby, która w szczególny sposób zasłużyła się dla pienińskiego kurortu, szczawniccy radni podjęli w styczniu uchwałę ustanawiającą rok 2016 - Rokiem Szalayowskim” – mówił Piotr Gąsienica.

Następnie Barbara Węglarz wspominała osobę Józefa Szalaya, pierwszego obywatela Szczawnicy, któremu miejscowość zawdzięcza niemal wszystko: uzdrowisko, zamożniejszy byt mieszkańców oraz rozwój turystyki z największą atrakcją Pienin, jaką jest spływ łodziami flisackimi przełomem Dunajca.
Barbara Węglarz przedstawiła osobę Szalaya w kontekście specjalisty ds. marketingu, który wizji stworzenia ze Szczawnicy uzdrowiska na europejskim poziomie, podporządkował swoją niemal 40 letnią działalność w tym również artystyczną, albowiem to właśnie Józef Szalay narysował kilkadziesiąt rysunków, pejzaży Szczawnicy, Pienin i okolic, które częściowo opublikowane zostały w formie folderu promującego region.
Na wystawie można zatem podziwiać oryginalne, opatrzone wspólnym tytułem, cztery zeszyty „Album Szczawnickie czyli Nabrzeża górnego Dunajca w dwudziestu czterech widokach rysowanych z natury przez J. Szalaya”, które stanowią najstarszy w Polsce przykład tak zwanego content marketing czyli marketingu treści (przyp. red. strategii polegającej na pozyskiwaniu potencjalnych klientów poprzez publikowanie atrakcyjnych i przydatnych treści, które zainteresują ściśle sprecyzowaną grupę odbiorców). Wydany w 1858 roku album, z tekstem historyka Szczęsnego Morawskiego, składa się z 16 grafik sporządzonych z rysunków Szalaya, litografowanych w pierwszorzędnych zakładach Wiednia i Berlina i wydrukowanych w krakowskiej drukarni „Czas”. W każdym z zeszytów znajdują się ponumerowane 4 grafiki, opatrzone tytułem oraz herbem właścicieli ziemskich terenów uwiecznionych na rysunku oraz dedykacje dla Prezydenta Ziem Galicji Zachodniej – Henryka Jarosława hr. Clam-Martinic, który w latach 1856-1860 rezydował w Krakowie. Ponadto w gablotach wystawowych podziwiać można oryginalne księgi gości przyjeżdżających do szczawnickiego kurortu, Przewodnik dla podróżujących do wód szczawnickich, a także Kronikę Zakładu Wód Mineralnych w Szczawnicy prowadzoną przez Józefa Szalaya w latach 1852-1866 zawierającą odpisy ważniejszych dokumentów i aktów prawnych oraz odnotowywane artykuły prasowe. Na szczególną uwagę zasługują dwa unikatowe obrazy: portret Józefiny Szalay udostępniony na okres wystawy dzięki uprzejmości pra-pra-pra wnuczki Marii Maciukiewicz oraz oryginalny portret Józefa Szalaya, wypożyczony przez Akademię Umiejętności (przyp. red. kopia portretu znajduje się w Muzeum Pienińskim w Szlachtowej).  

Zanim zaproszeni goście rozpoczęli zwiedzanie wystawy mieszkanka Szczawnicy - Janina Zachwieja Buliś odczytała wiersz pt. „Przed wiekami” odnoszący się do działalności Józefa Szalaya, a także do wydarzeń sprzed kilkunastu lat, gdy z cokołu przy Dworku Gościnnym skradziono popiersie Józefa Szalaya.   

Zwieńczeniem wydarzeń była Msza Święta na cmentarzu Szalayowskim sprawowana pod przewodnictwem i ze słowem bożym Biskupa Diecezji Tarnowskiej Andrzeja Jeża. Eucharystia poprzedzona została wystąpieniem Burmistrza Szczawnicy – Grzegorza Niezgody, który odniósł się do wydarzeń sprzed 140 lat. „(…) Znajdujemy się na starym cmentarzu szczawnickm.. To tutaj 140 lat temu został pochowany Józef Szalay, więc przyszliśmy tu dzisiaj, dokładnie w dniu jego pogrzebu by oddać część człowiekowi, który położył podwaliny pod wielka historię Szczawnicy, jako uzdrowiska i kurortu na miarę europejską. Należną mu wdzięczność wyrażamy poprzez trwający w 2016 roku Rok Szalayowski, w którego przebieg wpisuje się obecna Msza Święta w 140 rocznicę jego śmierci. Witam wszystkich państwa na dzisiejszej Mszy Świętej i dzisiejszej uroczystości” – mówił Burmistrz – Grzegorz Niezgoda.

Oprawę muzyczną nabożeństwa przygotowała orkiestra dęta krościeńskiej jednostki OSP oraz solistki z Zespołu Pieśni i Tańca Juhasy. Na mszy św. obecne były również poczty sztandarowe.

W podziękowaniu za sprawowanie uroczystej Mszy Świętej oraz w związku ze zbliżającymi się imieninami Andrzeja, Burmistrz Szczawnicy oraz Dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury wręczyli Biskupowi kwiaty oraz godło Szalayowskie „Pod Złotym Krzyżem”.

Organizatorami jubileuszowych uroczystości byli: Muzeum Pienińskie w Szlachtowej, Parafia Rzymskokatolicka p. w. Św. Wojciech w Szczawnicy, Miasto i Gmina Szczawnica oraz Miejski Ośrodek Kultury w Szczawnicy.

Galeria