Święto Ulicy Szalaya

W sobotnie południe, 17 września br., korowodem ulicznym rozpoczęła się kolejna uroczystość wpisująca się w bogaty kalendarz wydarzeń obchodzonego w Szczawnicy Roku Szalayowskiego.

Zaproszeni goście, wśród nich przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, poczty sztandarowe, dzieci i młodzież z placówek oświatowych, mieszkańcy Szczawnicy a także przebywający na jej terenie turyści przemaszerowali korowodem z centrum Szczawnicy ulicą Szalaya do miejsca głównych wydarzeń – dworu Józefa Szalaya zlokalizowanego przy potoku Grajcarek.

Na wstępie dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury – Piotr Gąsienica przypomniał zebranym genezę ustanowienia Roku Szalayowskiego oraz podziękował obecnemu właścicielowi posiadłości Zygmuntowi Białkowi za okazaną gościnność i możliwość zorganizowania Święta ulicy Szalaya w tym wyjątkowym miejscu.

Gospodarz posiadłości powitał zaproszonych gości i podziękował wszystkim za przybycie do miejsca, które nierozerwalnie związane jest z wybitną postacią Józefa Szalaya – twórcy szczawnickiego kurortu. Miejsca, w którym Szalay tworzył oraz czerpał inspiracje do wszystkich swoich poczynań.

Następnie Barbara Węglarz – kustosz Muzeum Pienińskiego w Szlachtowej zabrała uczestników uroczystości w podróż po dawnej i obecnej ulicy Józefa Szalaya. Ulicy, która od blisko 100 lat nosi imię twórcy pienińskiego uzdrowiska i która stanowiła najważniejszy odcinek miasta albowiem to właśnie tu biło serce ówczesnej miejscowości. To przy tej ulicy na przestrzeni minionego wieku znajdowały się najstarsze szczawnickie świątynie, szczawnicka nekropolia – cmentarz, na którym przez kilka wieków chowano całe pokolenia Szczawniczan (obecne Stare Kościelisko), posterunek Policji Państwowej (na tzw. Pierniku), oraz siedziba gminy Szczawnica Wyżna. Ta ulica to miejsce gdzie w XIX w. w domach Pod Rakiem i Pod Smokiem uczyły się dzieci szczawnickich gazdów, to miejsce gdzie mieściła się Remiza Straży Ogniowej oraz najstarszy budynek dom Na Skałce (obecnie własność ss. Służebniczek NMP), w którym założony został pierwszy telegraf (1865 r.).

Przy ul. Szalaya mieszkał wójt Józef Zachwieja zwany Józiopankiem, właściciel nieruchomości z wodami mineralnymi oraz bogaci gospodarze: Węglarzowie, Zachwiejowie, Mastalscy, Majerczakowie, Spodnikowie, Hurkałowie, których domy wyróżnione zostały godłami szalayowskimi, albowiem to do nich przybywali pierwsi goście kąpielowi. Do 1942 roku ulicę tą zamieszkiwali również Żydzi szczawniccy, to właśnie tu znajdowała się ich bóżnica, szkoła Talmudu i liczne sklepy. Z ulicą Józefa Szalaya związani są znani Szczawniczanie: Michał Słowik Dzwon, poeta, pisarz ludowy, regionalista, Michał Majerczak Lejawowski jeden z założycieli Muzeum Pienińskiego oraz Jan Papież – malarz akwarelista.

Kulminacyjnym punktem uroczystości było wręczenie przez Przewodniczącego Rady Miejskiej - Kazimierza Zachwieję oraz Burmistrza Szczawnicy - Grzegorza Niezgodę, Medalu za Zasługi dla Miasta i Gminy Szczawnica imienia Józefa Szalaya. Laureatem tego wyjątkowego odznaczenia został Jan Malinowski (Matruniok) – Szczawniczanin, kolekcjoner, regionalista, znawca historii Szczawnicy i okolic, właściciel prywatnej Izby Regionalnej im. Andrzeja, Anieli (rodziców) i Michała (brata) Malinowskich, przy ul. Szalaya 96, którą otworzył w latach 90. XX wieku.

Uzasadnienia do przyznanego medalu przedstawił Tomasz Ciesielka – Sekretarz Miasta i Gminy Szczawnica.

Na zakończenie uroczystości burmistrz Miasta i Gminy Szczawnica – Grzegorz Niezgoda podzielił się z zebranymi informacją dotyczącą odnalezienia przez policję skradzionego w 1999 roku z otoczenia Dworku Gościnnego, wykonanego z brązu popiersia Józefa Szalaya. Burmistrz zapewnił, iż po zakończeniu procedur, popiersie wróci do właściciela, którym jest Uzdrowisko Szczawnica.

Oprawę artystyczną uroczystości przygotowała orkiestra dęta działająca przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Szczawnicy oraz jaworczańska kapela góralska „Jaworcanie”, a jej prowadzącym był dyrektor MOK – Piotr Gąsienica.

Organizatorami jubileuszowych uroczystości byli: Miejski Ośrodek Kultury w Szczawnicy,  Miasto i Gmina Szczawnica oraz Muzeum Pienińskie w Szlachtowej.

foto: Alina Lelito