„Pod Pielgrzymem” i nie tylko – wystawa godeł Szalayowskich

W pierwszą sobotę lipca – 4.07.br. w Pijalni Wód Mineralnych odbyła się niecodzienna uroczystość – wernisaż wystawy odnowionych i odtworzonych godeł Szalayowskich. Był to kolejny punkt zadania realizowanego od dwóch lat przez miasto, przy udziale środków finansowych Województwa Małopolskiego - „Szlak godeł Szalayowskich –osobliwość turystyczna Szczawnicy”. W zeszłym roku w ramach zadania zostało odnowionych pierwszych osiemnaście tablic. W tym roku tworzony szlak godeł wzbogacił się o kolejnych pięćdziesiąt tablic – odnowionych i odtworzonych przez artystę plastyka Wieńczysława Kołodziejskiego. Wystawa ma wymiar historyczny, gdyż godła, które już niebawem zawisną na szczawnickich domach, znalazły się obok siebie i przez miesiąc będą eksponowane w galerii Pijalni Wód Mineralnych przy Placu Dietla.

Gości wernisażu przywitał dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury i Sportu w Szczawnicy, realizującego projekt – Piotr Gąsienica. Na wystawę przybył burmistrz Szczawnicy Grzegorz Niezgoda, radni miejscy, posłanka na Sejm RP Anna Paluch, przedstawiciele rodziny hrabiego Stadnickiego – ostatniego właściciela Uzdrowiska, przedstawiciele organizacji i instytucji działających w mieście oraz mieszkańcy Szczawnicy – właściciele domów posiadających godła. Specjalnym gościem była potomkini w prostej linii Stefana i Józefiny Szalayów – Maria Maciukiewicz z mężem.

Gospodarz Szczawnicy – burmistrz Grzegorz Niezgoda w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że miasto jest kontynuatorem XIX. wiecznego pomysłu Józefa Szalaya, twórcy i właściciela uzdrowiska, by domy trudniące się wynajmem kwater prywatnych gościom kurortu zaznaczyć w specjalny sposób. Był to pomysł na wskroś oryginalny i nigdzie niespotykany. Mamy się czym szczycić i o co dbać. Burmistrz podkreślił, że wicemarszałek Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda był osobą, która przyklasnęła idei renowacji tablic i obiecała swą pomoc. Miasto otrzymało dotację finansową na ten cel, na realizację dwóch jej etapów, a i w przyszłym roku liczy na pomoc Urzędu Marszałkowskiego w dokończeniu projektu. Warto wracać do dobrych tradycji, kultywować dawny architektoniczny styl Szczawnicy i realizować sprawdzone rozwiązania, które czynią ją uzdrowiskiem wyjątkowym – mówił burmistrz.

Historię rozwoju uzdrowiska Szczawnica i przemiany góralskiej wioski w liczący się w świecie kurort przybliżyła dyrektor Muzeum Pienińskiego Barbara Węglarz. Opowiedziała także o dziejach godeł Szalayowskich na przestrzeni lat – o tradycji przypisującej własnoręczne wykonanie pierwszych tablic samemu Józefowi Szalayowi, o późniejszym powstawaniu następnych, autorstwa dziś bezimiennych malarzy oraz o kolejnych akcjach odnawiania godeł przez szczawnickich twórców. Szczególne zasługi na tym polu położyli nieżyjący już Jan Papież oraz autor największej liczby odtworzonych godeł – artysta plastyk Józef Bieniek.

Swoją koncepcję obecnej odnowy i rekonstrukcji tablic przedstawił Wieńczysław Kołodziejski. Wyjaśnił zebranym, że w przypadku istniejących i wciąż widniejących na domach szczawnickich godeł, postarał się o ich w miarę wierne odtworzenie. W przypadku natomiast godeł nieistniejących, znanych tylko z nazwy, powołując się na ponadczasowe wartości - tradycję, historię, sztukę i piękno, pozwolił sobie na znaczne ich ubogacenie, ponad ich prosty malunek. Wyszedł z założenia, że godła mające utworzyć szlak turystyczny Szczawnicy, winny być uniwersalne, zrozumiałe nie tylko dla szczawniczan, ale i dla licznie przyjeżdżających tu gości; winny nieść z sobą treści historyczne, symboliczne oraz zawierać odwołania do tradycji sztuki europejskiej, by stać się znaczącymi, zauważalnymi i zmuszającymi do refleksji. Technicznie nowe tablice wykonane zostały, tak jak ich pierwowzory na drewnianych deskach, tym razem farbami akrylowymi, bardziej odpornymi na warunki atmosferyczne i zakonserwowane werniksem, by mogły dłużej pozostawać w nienaruszonym stanie.

Podczas sobotniego wernisażu wypowiedzieli się także rodowici szczawniczanie – Janina Zachwieja Buliś i Józef Malinowski, przywołując obraz dawnej Szczawnicy, przekazany przez przodków. Wiersz „Tablice”, napisany specjalnie z okazji renowacji godeł Szalayaowskich przeczytał jego autor Andrzej Dziedzina Wiwer. Gospodarz Uzdrowiska, galerii i przedstawiciel spadkobierców hr. A. Stadnickiego – Krzysztof Mańkowski, wyraził swoją aprobatę dla idei odnowienia godeł i gratulował powracania do dawnych dobrych tradycji uzdrowiskowych. Oprawę muzyczną spotkania zapewniła góralska kapela Zbigniewa Przychodzkiego, kulinarną – poczęstunek z menu Cafe Helenka.

Wernisaż wystawy godeł Szalayowskich był zarazem pierwszą imprezą „Lata Pienińskiego 2009”, na które serdecznie zapraszamy.

Galeria zdjęć