Wystawa - ludowa architektura u górali pienińskich


 

Tradycyjna architektura ludowa u górali pienińskich charakteryzowała się zwartą zagrodą, z domostwem sąsiadującym bezpośrednio z zabudowaniami gospodarczymi – boisko, stajnia, szopa, wozownia - najczęściej lokalizowanymi po zachodniej stronie zagrody, pod kątem prostym w stosunku do chałupy mieszkalnej lub w formie zagrody jednobudynkowej, gdzie pod jednym dachem mieściła się część mieszkalna i gospodarcza. Dom, kryty gontowym dachem, budowano z płazów świerkowych, jodłowych; miał zrębową konstrukcję ścian, a szczeliny między płazami wypełniano mchem lub wiórami, zalepiano gliną i bielono na siwo. Tam gdzie warunki terenu na to pozwalały sytułowano go zawsze ścianą licową na południe, tak żeby zapewnić największe nasłonecznienie. Przy wiejskiej ulicy, gdzie zwarta zabudowa wymogła zwarty układ domy orientowano już bez względu na strony świata szczytem lub licem do drogi. Wnętrze jednotraktowe, z sienią pośrodku i dwiema izbami: czarną i białą. Opis wnętrza chałupy górali szczawnickich podał w 1862r. Józef Orkisz:

Domki góralskie podzielone są na 2 części przez małą sioneczkę. Wstęp jest do sieni przez drzwiczki tak niskie, że czoło wchodzącego zawsze w nich zagrożone. Po jednej stronie jest izba gospodarcza, w której mieszka gospodarz z familią, a przy niem kury, część bydła, czasem i trzoda. Po drugiej stronie jest komora gościnna czyli świetlica i alkierz. Ta część domu jest ozdobą zabudowania. Ściany z okrąglaków zestawione, z drzewa ciemno – czerwonego, tak mocno są wygłaskane, jakby pokostem świecącym pociągnięte. Mech między nimi powciskany powleczony jest białym tynkiem, który obok pręgów czerwonych nadaje ścianom wejrzenie jaskrawe.